typeface

Typeface Nedir?

Typeface bir tipografi terimidir. Typeface nedire bakmadan öncelikle tipografi nedir buna kısaca el atalım.

Typeface, dilimizde yazı yüzü olarak tanımlanır. Fontun biçimine, yani tasarıma gönderme yapar. Genellikle font kelimesi ile karıştırılır. Font .ttf .otf gibi uzantıları olan bilgisayara yüklenebilen dijital bir dosyadır. Bu iki kelimenin karıştırılmaması gerekmektedir. Günümüzde yazı karakteri ya da font kelimesini kullananlara dikkat edin. Bu konularda kimin daha ilgili olup olmadığını anlayabilirsiniz. Aşağıdaki görselden font ve typeface (yazıyüzü) ayrımını görebilirsiniz.
Typece yani yazıyüzü neden önemlidir? Çünkü yaptığınız çalışmaların doğrudan içine katılmaktadır. O çalışmanın içindeki görsel elemanlar ile uyumlu olmak zorundadır. Bu demek olmuyor ki o çalışmanın sadece göresli ile ilgi bir uyumla beraber konusuylada ilgili olmak zorundadır. Gerçektende tipografide kendi içinde bizlere hissettiren duyguları vardır. Bu duygular dikkate alınmalıdır. Aksi taktirde bir gün alay konusu olabilirsiniz ya da işinizden olabilirsiniz.

 Aşağıda elementlerin periyodik tablosu gibi yazı karakterlerin tablosunu verilmiştir. Bu tablo dünya çapında 6 anket sonucunda en iyi 100 yazı  karakteri, sıralaması, profesyonel tasarımcıların kullandıkları 21 font, grafik tasarım profesyonellerin kullandıkları 7 font, tüm tasarımcıların sahip olması ve bilmesi gereken 30 font ve kullanıldıkları için kimsenin kovulmadığı yazı karakterleri yer almaktadır.

Şimdi biraz typeface yani yazı karakterlerin formu ile ilgili sınıflandırmalara bakalım.


Kaligrafi


Kaligrafi, Yunanca güzel anlamına gelen “kallos” ve yazı anlamına gelen “graphia” kelimelerinden türemiş, güzel yazının bir ifadesidir. Yani birazda süsleme sanatıdır. Kaligrafi sanatıyla ilintili yazı karakterleri kaligrafik sınıfına girer. Kaligrafik harfler Chancery, Etruscan veya Uncial olarak sınıflandırılabilir. Chancery yazı karakterinin hafif eğimli dar harfleri vardır ve tırnaklı italiklerin gelişiminde etkili olmuşlardır. Etruscan yazı karakterlerinin küçükharfleri yoktur ve Roma kaligrafisinin ilk formlarından biridir. Uncial tasarımlar ise roman küçük harflerinin gelişiminde temel teşkil etmiştir.


Blackletter   


 
Blackletter kaligrafik elyazısı tarzında bir yazı karakteridir. Almanya’da popüler hale gelmiş olsa da ortaçağlar ve Rönesans boyunca bütün bir Avrupa’da kullanılmıştır. Son derece süslü bir tipografik tarzı vardır. Farklı bölgelerde geliştirilen ve kullanılan farklı stilleri vardır. Ana sınıflandırması şunlardan oluşur: Textura, Schwabacher, Cursiva ve Fraktur. Textura kaligrafik tarzla en ilişkili olanıdır ve genelde çok sayıda birleştirilmiş harfler [ligature] içerir. Schwabacher yazı karakterinin yalınlaştırılmış, yuvarlatılmış çizgileri vardır ve kimi küçük harfleri genellikle benzeşiktir. Cursiva’nın, adından da anlaşılacağı gibi, bitişik elyazısıyla yakın ilişkisi vardır ve harflerin sık görülen alt çıkıntıları ve kıvrımlı üst çıkıntılarıyla tanınabilir. Fraktur, Blackletter’in en yaygın formudur ve kırık çizgilerle karakterize edilir.   

 
      
Tırnaklı   
 
Tırnaklı yazı karakterleri tırnaksız harflerden çok daha önce popülerdi. Tırnaklı yazı karakterleri için birçok farklı sınıflandırmalar vardır. Bunlar daha çok bu karakterlerin kökenlerine göndermede bulunan isimlerdir: Grecian, Latin, Scotch, Scotch Modern, French Old Style, Spanish Old Style, Clarendon ve Tuscan gibi… Bu sınıflandırmalardan bazıları aşağıdaki stiller gibi daha geniş tipografik sınıflandırmalar da olabilir.   

 
      
Eski stil   


 
Eski Stil veya tırnaklı Hümanist yazı karakterleri onbeşinci ve onaltıncı yüzyıllarda gelişti. Bu yazı karakterleri çizgi ağırlığında düşük kontrast ve açılı tırnak özelliklerine sahiptir. Garamond yazı karakteri bu stilin bir örneğidir.   
      
Geçişsel 

  
 
Eski Stil ve Modern tırnaklı yazı karakterleri arasındaki boşluğa köprü oluşturan Geçişsel harflerin Hümanist formlara göre daha dik bir ekseni ve daha keskin tırnakları vardır. Baskerville geçişsel yazı karakterlerinin bir örneğidir.   
      
Modern   


 
Modern tırnaklı yazı karakterleri onsekizinci yüzyılın sonlarında ve ondokuzuncu yüzyılın başlarında gelişti. Bunlar, çizgilerindeki yüksek kontrastlarıyla, düz tırnaklarıyla ve tümüyle dik eksenleriyle zamanın geleneksel tipografisinden radikal bir kopuş niteliğindeydi. Bodoni modern tırnaklı yazı karakterlerinin bir örneğidir.   
      
Egyptian   


 
Egyptian veya kalın tırnaklı yazı karakterleri dekoratif amaçlar için ve başlıklarda kullanılıyordu, çünkü kalın tırnaklar küçük boylarda okunurluğu zorlaştırıyordu. Rockwell bu yazı karakterlerinin bir örneğidir.   
       
      
Tırnaksız   
 
“Sans-serif” tırnaksız anlamına gelir. Bunların varlığı beşinci yüzyıla kadar gider. Ama İtalyan Rönesansı’nda eski stil tırnaklı yazı karakterlerine dönülmesi tırnaksız yazı karakterlerini yirminci yüzyıla kadar kullanılmaz kıldı. Saf geometrik formlara dayanan tırnaksız yazı karakterlerini gelişimi Almanya’da popüler Blackletter stillerinin süslü harflerine karşı bir başkaldırıyla oldu. Tıpkı tırnaklı yazı karakterlerinde olduğu gibi tırnaksız yazı karakterleri için de Gothic, Grotesque, Doric, Linear, Swiss ve Geometric gibi birçok farklı sınıflandırmalar vardır. Aşağıda bazı genel sınıflandırmaları görebilirsiniz.   

 
      
Humanist 

  
 
Hümanist karakterlerin özellikleri, eski stil yazı karakterlerine dayanan oranlar, açık çizgiler ve diğer tırnaksız yazı karakterlerine nazaran çizgilerde biraz daha yüksek kontrast içerir. Gill Sans, tırnaksız Hümanist yazı karakterlerinin bir örneğidir.   
      
Geçişsel   


 
Geçişsel tırnaklı yazı karakterlerinin karakteristikleriyle yakından ilişkili bir biçimde, bu yazı karakterleri daha dik bir eksen ve eş oranlı bir çizgi içerir. Helvetica bu yazı karakterlerinin bir örneğidir.   
      
Geometrik   


 
Geometrik tırnaksız yazı karakterleri, adlarından da anlaşılacağı üzere, geometrik formlara dayanırlar. Bazı durumlarda harfler, örneğin küçük “o” harfinde olduğu gibi kusursuz geometrik formlardadır. Futura bu yazı karakterlerine bir örnektir.   
       
      
Elyazısı   


 
Elyazısı yazı karakterleri, elyazısını andıran çeşitli çizgilere sahiptir. Brush Script, English Roundhand ve Rationalized Script gibi birçok farklı sınıflandırmaları vardır. Ne var ki, en genel sınıflandırma biçimleri Formal Script ve Casual Script’tir. Formal Script’ler George Bickham, George Shelley ve George Snell gibi onyedinci ve onsekizinci yüzyıl elyazısı ustalarının yazılarına dayanır. Çok daha çeşitli olan Casual script’ler yirminci yüzyılda fotodizginin bir sonucu olarak gelişti.   

 
       
      
Piksel   


 
Piksel fontlar bilgisayarın ortaya çıkışıyla gelişti ve piksellerin ekrandaki görünüm formatına dayandırıldı. Piksellerin dizilişine dayanan bu fontlar genellikle Bitmap fontlar olarak adlandırılırlar ve çoğu kez dadece belli bir punto büyüklüğü için tasarlanırlar.   
       
      
Dekoratif   


 
Tırnaklı ve tırnaksız yazı karakterleri metin dizgisinde sıklıkla kullanılırken, küçük puntolarda kullanıldığında okunaksızlaşan çok sayıda font ve yazı karakteri vardır. Bu yazı karakterleri genellikle kafadaki belli bir amaç için geliştirilirlerve başlıklarda, posterlerde ve ilan tahtalarında büyük puntolarla kullanılmak üzere tasarlanırlar. Dekoratif yazı karakterlerini sınıflandırmak kolay değildir ve bu terimin şemsiyesi altında çok çeşitli yazı karakterleri yer alabilir.




Bilgi kaynakları: http://www.solakkedi.com/tasarim/tasarim%20tarihi/006.html